برپایی نظام پولی در عصر هخامنشی

برای اداره بی دردسر امپراطوری، پول رایجِ یکسان لازم و ضروری بود.مبادله کالا و خدمات به صورت پایاپای برای آبادی های کوچک کاربرد داشت، اما امپراطوری نیازمند نظام پولی مطمئن تری بود.به روایت هرودوت ،که کارکرد های امپراطوری هخامنشی مجذوبش کرده بود، داریوش نخستین شاه ایران بود که نوعی نظام پولی بر اساس سکه برپا کرد. این نظام، که بر پایه الگوی به کار رفته از سوی کروزوس پادشاه لیدی شکل گرفته بود ،نسبت به نظام ،آشفته تر ،ساده تر و بدوی تر معامله ی پایاپای پیشرفت شایان توجهی به حساب می آمد، چرا که سکه ارزش ثابتی داشت که همه آن را به رسمیت می شناختند در حالی که کالا ها و خدمات این چنین نبودند.

بزرگترین واحد پول رایج تالِنت بود که در سرتاسر دنیای باستان به کار می رفت و چند صد سال باقی ماند. تالنت ایرانی سی کیلو گرم وزن داشت و از طلا یا نقره بود.. باستان شناسان چندتایی از آن ها را که به شکل یک دیسک ریخته شده بود کشف کرده اند.

تاریخدانان تلاش می کردند قدرت خرید یک تالنت را دریابند ، تا این که منبعی را یافتند که نشان می داد یک تالنت نقره برای پرداخت دستمزد یک ماه دویست پاروزن کافی بود و یک تالنت طلا برای خرید یک کشتی جنگی کامل کفایت می کرد. خرید کالا ها و خدماتی نظیر آن ها معاملاتی بودند که حکومت ها انجام می دادند ، اما برای شهروندان معمولی چیز دیگری نیاز بود. برای بر آوردن نیاز خریداران و فروشندگان، سکه های کوچک ضرب شد.

این کار را منحصرا ضرابخانه ی شاهی انجام می داد تا وزن و خلوص استاندارد رعایت شود. نخستین سکه رایج «دَریک» یا «داریک» نام داشت ،که یا برگرفته از نام داریوش بود یا از واژه فارسی «دَری» به معنای طلا.

هزاران سکه از این نوع از زیر خاک بیرون آمده و از سوی سکه شناسان مورد بررسی قرار گرفته است. دریک 1/9 سانتیمتر قطر و 935 گرم وزن دارد و 98 درصد آن از طلا و دو درصد از نقره است و برای سختی اش نیکل نیز در آن به کار رفته است. کتیبه ای از زمان داریوش ،فروش یک گاو نر معمولی را در ازای یک دریک طلا ثبت کرده است. سکه های کم ارزش تر نظیر دریک نقره ،نیز ضرب می شد. سیگولی طلا و نقره نیز ضرب می شد ،که بیست سیگولی برابر با یک دریک بود.

این سکه ها در سرتاسر امپراطوری در گردش بودند و نه تنها به سبب قدرت خریدشان ،بلکه به خاطر به نمایش گذاشتن تصویر شاه ( که بر آن ها نقش بسته بود) نیز مفید بودند.

یکی از نخستین سکه ها که توجه سکه شناسان را جلب کرده است ،نیمرخ داریوش بر آن نقش بسته که تاج بر سر و ریش بلندی دارد و در حالی که تیرر و کمان به دست دارد ،زانو زده است.

در یک روی سکه های دیگر شاه سوار بر اسب نشان داده می شود و در روی دیگر آن ها حیوان با ابهتی نظیر شیر یا ببر به حالت ایستاده نقش بسته است.