ماد ها قومی ایرانی از تبار آریایی بودند که قسمت اصلی سرزمین آن ها شامل جنوب آذربایجان و قسمت های دیگری در زاگرس بود و پایتخت آن ها هگمتانه بود.اولین اطلاعات درباره آن ها به سالنامه های آشوری شلمسر سوم در سال 836 پیش از میلاد باز می گردد.
آن ها از سده ی هشتم پیش از میلاد تا ظهور سلسله هخامنشی بر فلات ایران و فراسوی آن حکومت کردند.سکا ها به دست کیاکسار شکست خوردند.او با آشور به جنگ پرداخت و برای مقابله با آنان با بابل هم پیمان شد.پس از آن که آن ها آشور را شکست دادند،بخت انصر حاکم بابلی که با نواده کیاکسار ازدواج کرده بود از ترس حملات ماد ها به سرزمینش در مرز های شمالی سرزمین خود استحکامات نظامی فراوانی بر پا کرد.در نهایت ماد ها به وسیله هخامنشیان ازبین رفتند.
شش قوم تشکیل دهنده اتحاد ماد عبارتند از:بوسیان،ستروخاتیان،بودیان،آریزانتیان،مغها،و در آخر پارتاکانیان
در سال 728 پیش از میلاد،دیاکو نخستین پادشاه ماد،سلسله ماد را بنیان نهاد که نخستین شاهنشاهی آریایی تبار بود.
در سال 614 پیش از میلاد دولت ماد در حمایت از بابل به آشور حمله کرد و حکومت آشور را منقرض کرد.پس از آن ماد ها سرزمین لیدیه را فتح کردند.
از بعد سیاسی مهم ترین عامل پیدایش اتحادیه ماد،سپس دولت و بالاخره تشکیل پادشاهی آنها را می توان در تجاوزگری آشوری ها به سرزمین آن ها دانست.ماد ها برای احراز آزادی ،مبارزه را آغاز کردند و نه تنها خود را از یوغ حملات آشور رهانیدند بلکه دولت آشور را نیز منقرض کردند.
از نظر فرهنگی دوران مادی را می توان حاصل تکامل فرهنگی دانست که از هزاره سوم پیش از میلاد در جای فلات ایران رشد کرده بود.خانواده مادی بر اساس پدر سالاری و چند همسری اداره می شد.و آن ها با طلا و مفرغ آشنا بودند.خانه های مردم به صورت یک طبقه با زوایای قایمه بود که ایوانی در مقابل خانه ها ایجاد شده بود.تا زمانی که ماد به آشور خراج می داد مهمترین خراجش شامل؛اسب های نژاد نسا می شد.ماد ها به اسب اهمیت زیادی می دادند.
محوطه های ماد ها:
